بازگشت
دست هاي نامرئي پاكستان و تصميمات شتاب آلود
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

حمله انتحاري جلوسفارت هند دركابل يكي از خونين ترين و مهيب ترين، حمله انتحاري درشهركابل در سال جاري بود. هرچند كه درآغاز حمله انگشت اتهام بيشتر به سوي طالبان و القاعده نشانه رفته بود، اما نقش كشورهاي خارجي را دراين كشور بعيد نمي دانستند، اما اكنون پس چند روز تحقيقاتي كه دراين باره صورت گرفته است اكنون روشن شده است كه سرويس اطلاعات نظامي پاكستان يعني آي اس آي نيز دراين انفجار خونين دست داشته است.

یکی از مقام های ارشد دولت هند مهم ترین سرویس امنیتی پاکستان را به دست داشتن در بمبگذاری اخیر در سفارت هند در افغانستان متهم کرده است.

ام. ک. نارایانان، مشاور امنیت ملی نخست وزیر هند، روز شنبه ۱۲ جولای گفت اطلاعات کافی در دست دارد که نشان می دهد قدرتمندترین سرویس امنیتی پاکستان آی اس آی در آن حمله دخالت داشته است.

هرچند كه مقامات پاكستاني درهمان آغاز حمله انتحاري به سفارت هرگونه دخلت اين كشور را دراين حمله رد كرد و اكنون نيز تاكيد دارد كه اين كشور هيچ گونه نقشي دراين حمله ندارد و لي اسناد و مداركي كه اكنون در اختيار كارشناسان هندي و دولت افغانستان قراردارد، خلاف اين ادعا را ثابت مي كند. براين اساس انفجار درسفارت ممكن است، روابط سياسي را در منطقه دگرگ.ن نمايند و تنش جديدي را ميان هند و پاكستان و پاكستان و افغانستان به دنبال داشته باشد.

باآن كه هدف اصلي حمله انتحاري سفارت هند بود اما اين كشورتاكنون جز ايراد اتهام به آي اس آي واكنش ديگري از خود نشان نداده است، امامقامات افغاني بارديگر موضع تند و احساسي اتخاذ كرده است. ديروز حامد كرزي رییس جمهور افغانستان با انتقاد تند از سازمان اطلاعاتی پاکستان، گفتگوهای دو جانبه میان افغانستان و پاکستان را به حالت تعلیق درآورد. اين درواقع اولين واكنش تند دولت افغانستان در طول شش سال عليه دولت پاكستان است، كرزي رسما آي اس آي پاكستان را در حمله انتحاري سفارت هند و حمله انتحاري اخير در ارزگان متهم كرد و گفت افغانستان از عزت خود دفاع مي كند.

به دنبال اين واكنش شورای وزیران دولت افغانستان با انتشار بیانیه ای،سازمان اطلاعاتی پاکستان (آي اس آي) و ارتش آن کشور را به ناامن کردن افغانستان، از جمله دست داشتن در حمله انتحاری در برابر سفارت هند در کابل و سوء قصد نافرجام به جان رئیس جمهور افغانستان در مراسم تجلیل از پیروزی مجاهدین متهم کرده است. شورای وزیران دولت افغانستان در بیانیه خود گفته است که در اعتراض به ادامه مداخلات سازمان اطلاعاتی پاکستان در امور كشورما، سه جلسه از قبل تعیین شده با پاکستان را برای مذاکره پیرامون "همکاری های مرزی، همکاری های مشترک اقتصادی و همکاری های اقتصادی منطقه ای" به حالت تعلیق در می آورد.

پاكستان در اولين واكنش سفير افغانستان را در اسلام اباد احضار كرده و اعتراض خود را نسبت به سخنان اقاي كرزي و تصميم شوراي وزيران ابراز داشته است، اما قطعا اين واكنش نهايي پاكستان نخواهد بود و دولت اين كشور وانش شديدتري از خود نشان خواهد داد.

اكنون باتوجه به تصميم اخيرشوراي وزيران و باتوجه به وضعيت سياسي و اداري افغانستان سئوال اساسي اين است كه ايا دومين سخنان تند كرزي و تصميم شوراي وزيران مبني بر قطع روابط با پاكستان، تصميم عاقلانه اي است و از اين تصميم آيا بيشتر پاكستان ضرر مي كند يا افغانستان؟

متاسفانه تصميمات اخير دولت افغانستان شبيه تصميمات دولت هاي گذشته افغانستان درقبال پشتونستان دربرابر پاكستان است، قطع روابط با پاكستان و نيز تنش هاي سياسي درطول 50 سال اخير تجربه هايي است كه بارها ميان دوكشور تكرار گرديده است، اما همانطوري كه تاريخ روابط ديپلماتيك ميان كابل و اسلام آباد گواهي مي دهد، گواه براين حقيقت است كه دراين بازي معمولا دولت افغانستان بازنده بوده است زيرا اولا دولت هاي افغانستان با احساسات برخورد كرده و تصميمات سياسي عجولانه گرفته اند، درحالي كه تصميمات سياسي و بين المللي احساسات راه ندارد و ممكن است پيشيماني به بار بياورد. دوم اين كه افغانستان در گذشته و حال هيچ گونه اهرم فشاري بالاي پاكستان نداشته است، در حالي كه پاكستان چندين اهرم فشار بالاي افغانستان دارد و با توجه به اين اهرم هاي فشار هاي متعدد دولت افغانستان را وادار به تسليم كرده است. نمونه عيني آن قطع روابط سياسي با پاكستان در دوران نخست وزيري محمد داود بود كه اين قضيه سبب شد تا سردارداود از مقام نخست وزيري استعفا بدهد تا زمينه ترميم روابط با پاكستان فراهم گردد.

اكنون دولت پاكستان نه تنها اهرم هاي فشار گذشته را از دست داده است بلكه قوي ترين اهرم فشار ديگري را نيز دراختيار دارد . آن گروه طالبان و القاعده است، طرفداران اين گروه درافغانستان به راحتي به عنوان مزدوران بي مزد پاكستان به جنگ اردوي ملي و دولت افغانستان مي شتابند و براي پاكستان لازم نيست نيروهاي ارتش خود را درداخل افغانستان روان كنند، بلكه كافي است كه طالبان را بيش از گذشته تقويت كند به راحتي مي توانند آتش جنگ را در سراسر افغانستان شعله ور سازد.

درحالي كه افغانستان وابستگي شديدي به واردات كالا ومواد غذايي از بندركراچي و پاكستان دارد، خود شما تصور كنيد اگر پاكستان تنها همين واردات را قطع كند چه بلايي برسر مردم افغانستان خواهد آمد؟ درحالي كه قحطي و گرسنگي درافغانستان هم اكنون بيداد مي كند و خشك سالي سبب فقر شديد مردم و قحطي شده است، با اين وضعيت اگر پاكستان در واكنش به تصميم شوراي وزيران افغانستان، هرگونه صادرات و واردات را از پاكستان قطع كند،آن وقت چه اتفاقي خواهد افتاد؟ آيا دولت افغانستان زماني كه اين تصميم را گرفته است دراين باره هم فكري كرده است؟ طبيعي است كه در روابط سياسي و ديپلماتيك خراب كردن روابط بسيار آسان است اما آنچه مشكل است برقراي  روابط و ادامه آن است.

سئوال ديگر اين است، شكي درآن نيست كه طالبان و القاعده درآن سوي مرز هاي افغانستان در ايالت سرحد و بلوچستان آموزش مي بينند و تقويت مي شوند و عوامل پاكستاني دراين زمينه نقش اساسي دارند، اما سئوال اين است كه آيا اردوي ملي افغانستان توان حمله به پايگاههاي طالبان در داخل خاك پاكستان را دارد؟ با توجه به فساد اداري گسترده ايا دولت افغانستان مي تواند تحرك لازم را دربرابر اقدامات متقابل دولت پاكستان داشته باشد؟ و ازهمه مهمتر پس از اولين تهديد آقاي كرزي حدود يك ماه پيش حملات طالبان از آن سوي مرز و نيز حملات مرزي اردوي پاكستان از داخل اين كشور به افغانستان چندين برابر شده است، اما آيا دولت افغانستان تاكنون توانسته است پاسخ اين نوع حملات را بدهد؟ درطول اين مدت دولت افغانستان يكبارهم نتوانسته پاسخ حملات و گلوله باري ارتش پاكستان را بدهد، حملات سنگين افراد كاركشته در كند به نام طالبان بالاي نيروهاي امريكايي كه منجر به كشته شدن 9 سرباز آمريكايي شد، آيا نشان ازاين نيست كه پاكستان پس از تهيديد اول  اقاي كرزي دخالت ها و حملات خود را درافغانستان چند برابر افزايش داده است؟ حمله به سفارت هند توسط اي اس آي محصول تهديدات بدون پشتوانه اي است كه اكنون مردم افغانستان بايد زجر آن را بكشند.

درپايان سخن اين قلم اين است كه دولت افغانستان بجاي تصميمات عجولانه بايد استراژي و تصميماتي را اتخاذ كند كه پشتوانه اجرايي داشته باشد واز تضمينات لازم برخوردار باشد.  در قبال هرتصميمي بايد عواقب آن را درنظر گرفت و پيامد هاي آن را مورد بررسي قرار داد. به هرحال تصميم اخير شوراي وزيران ممكن است واكنش تندي درقبال دخالت هاي پاكستان باشد اما دولت در قدم اول بايد وضعيت معيشتي و وضعيت زندگي مردم را نيز در نظر بگيرند.


July 20th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی